Özel Koleje yardım yapılması.

9- 247 sayılı ilamın 35 nci maddesiyle; Yürütülmekte olan ………. Koleji projesi kapsamında olmak üzere, ……..Belediyesi ile Özel …………. Koleji arasında yapılan protokol hükümleri gereğince,belediyece  desteklenen öğrencilerin özel okul harcamalarının, Belediye Bütçesinden ödenmesi sonucu ………….-TL tutarında kamu zararına neden olunduğu gerekçesiyle tazmin hükmü verilmiştir.

Sorumlu dilekçesinde:

35 ilam sıra numarası ile tazmine hükmedilen harcama, Belediyemizin "Yoksul Aile Çocuklarının Eğitim-Öğretim Sürecinde Desteklenmesi" projesinin bir gereği olduğunu, anılan projenin esası, Anayasamızın "fırsat eşitliği" ilkesinin de gereği olarak ele alınmış ve yoksul ailelerin başarı çocuklarının öğrenim giderlerinin karşılanması suretiyle desteklenmesi oluşturduğunu, Belediyenin 2010-2014 dönemine ilişkin olarak hazırlanmış bulunan "Stratejik Planı"nda, "Yoksul Aile Çocuklarının Eğitim-Öğretim Sürecinde Desteklenmesi" projesi kapsamında, ilçe sınırları içinde yoksul ailelerin yetenekli ve yaratıcı kabiliyeti haiz çocukların tespiti yapılarak ve okul öncesinden başlayarak "birebir danışman öğretmen destekli, grup içerisinde uygulamalı: öğrencinin yetenek ve yaratıcılığını çıkartmaya ve bu yanları geliştirmeye yönelik: gözlem ve deneye dayalı, geleceğin bilim insanlarını yaratma hedefli yabancı dil ağırlık eğitim projesi" geliştirilmiştir. Anılan projenin objektif esaslar dâhilinde, "… Belediyesi Eğitim Yardımı Yönetmeliği" hazırlanmış; … Belediye Meclisinin kabulü, Büyükşehir Belediye Başkanının onayı ile yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu tarafından belirlen kontenjan dâhilinde, 9 uncu maddesinde belirtilen nitelikleri haiz öğrencilere, yine Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu tarafından belirlenen ve Belediye Başkanının onayı ile kesinleşen tutarlarda öğrenci bursu vermeye yetkili kılınmıştır. Başkanlık Makamı ve Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu, "birebir danışman öğretmen destekli, grup içerisinde uygulamalı öğrencinin yetenek ve yaratıcılığını çıkartmaya ve bu yanları geliştirmeye yönelik gözlem ve deneye dayalı, geleceğin bilim insanlarını yaratma hedefli yabancı dil ağırlık eğitim projesine ilişkin eğitim olanaklarına sahip kurumların araştırılması yapmış ve "Özel …….. Kolejinin projeye uygun eğitim olanağı sağladığını tespit ederek, Özel ……….. Koleji ile protokol yapmıştır. Bu protokol ve Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu'nun ekte örnekleri sunulan ve ilçe sınırları içerisinde yaşayan ve yoksul ailelerin projeye uygun çocuklarının belirlemesine yönelik olarak yaptığı çalışma sonucunda; Başkanlık Makamınca da onaylanan isim ve sayıda öğrencinin, yine yukarıda niteliğine yer verilen eğitim hizmetinin verilmesi karşılığında, öğrenim bedelleri "EĞİTİM-ÖĞRETİM BURSU" olarak kuruma ödemiştir. Yapılan ödeme, Meclis Kararı, Belediyenin Kurumsal Planı ve "… Belediyesi Eğitim Yardımı Yönetmeliği" hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmiş olup; yasal dayanağını 5393 sayılı yasanın 1 inci fıkrasının (b) bendinin "Gerektiğinde, öğrencilere, (...) malzeme verir ve gerekli desteği sağlar.(...)" şeklindeki düzenlemesi oluşturduğunu belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmektedir.

Sayıştay Başsavcılığının karşılamasında:

“İlamın 35 inci maddesi ile ilgili olarak; Muhasebe Yetkilisi ……. tarafından ilamın 35 inci maddesine itiraz edilmekte ise de ilginin ismi sorumlular arasında yer almadığından talep hakkında yapılacak bir işlem bulunmadığına,” denilmiştir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü;

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi sonucu, dilekçi ilamın 35 inci maddesine itiraz etmekte ise de, tazmin hükümleri ilamda isimleri yazılı kişilere yöneltilmiş olup dilekçinin sorumluluğa iştiraki bulunmamakla birlikte şahıs muhasebe yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) olarak görev yapmaktadır.

6085 sayılı Sayıştay Kanununun “İlamların tebliği, tavzihi ve düzeltilmesi” başlıklı 52 nci maddesinde:

“(1) Sayıştay ilamları; sorumlulara, sorumluların bağlı olduğu kamu idarelerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanlığına, ilgili muhasebe birimine ve başsavcılığa tebliğ edilir.”

Yine aynı kanunun “Temyiz” başlıklı 55 nci maddesinde:

“(1) Sayıştay dairelerince verilen ilamlar Sayıştay Temyiz Kurulunda temyiz olunur. Bu Kurulca verilen kararlar kesindir.

(2) Sayıştay dairelerinin ilamları;

a) Kanuna aykırılık,

b) Yetkiyi aşmak,

c) Hesap yargılaması usullerine riayet etmemek,

gibi sebeplerle, 52 nci maddenin birinci fıkrasında yazılı ilgililer tarafından temyiz olunabilir.” Denilmiştir.

Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü); 5.Dairece verilen ilamda tazmin hükmü verilen sorumlular arasında bulunmasa da 6085 sayılı Kanun 52 ve 55 nci maddeler bir arada değerlendirildiğinde ilgili muhasebe biriminin yetkilisi konumunda olan mali hizmetler müdürünün de temyize başvuru hakkı bulunmaktadır. Dolayısıyla savcılığının belirttiğinin aksine Muhasebe Yetkilisinin de (Mali Hizmetler Müdürü) temyize başvurmasında usule aykırı bir durum bulunmamaktadır.

Konunun esasına ilişkin olarak da:

Belediyelerin görev yetki ve sorumlulukları 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 14 ve 15 inci maddelerinde, belediyelerin giderleri de aynı kanunun 60 ıncı maddesinde belirlenmiştir. Buna göre, belediye bütçesinden yapılan harcamanın öncelikle mahalli müşterek bir ihtiyacı karşılanmasına yönelik olması, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 14 üncü maddesinde sayılan görev ve sorumluluklar arasında bulunması ve aynı Kanun'un 60 ıncı maddesinde sayılan giderler arasında yer alması gerekmektedir. Belirtilen bu mevzuat hükümlerine uyulmadan Belediye Bütçesinden yapılan ………….-TL tutarındaki ödemeye ilişkin tazmin hükmü verilmiştir. 

Belediyeler, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14 üncü maddesinde açık bir şekilde düzenlenmiş olan görev ve sorumluluklarını yerine getirirken aynı Kanunun "Belediyenin giderleri" başlıklı 60 ıncı maddesinde sayılan giderleri yapabileceklerdir. Buna göre, belediye bütçesinden yapılan harcamanın, öncelikle mahallî müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması, 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen görev ve sorumluluklar arasında bulunması ve aynı Kanunun 60 ncı maddesinde sayılan giderler arasında yer alması gerekir. Oysa 5393 sayılı Belediye Kanununda, özel okullarda öğrenci okutmak, belediyenin görevleri arasında gösterilmediği gibi, özel okullarda okuyan öğrencilerin eğitim ve öğretim giderleri de belediyelerin yapabileceği giderler arasında yer almamaktadır.

Diğer yandan, bir hizmetin mahalli müşterek ihtiyaç olarak nitelenebilmesi için; herhangi bir yerel yönetim biriminin sınırları içinde yaşayan kişi, aile, zümre ya da sınıfın özel çıkarlarını değil, aynı yörede birlikte yaşamaktan doğan eylemli durumların yarattığı, yoğunlaştırdığı ve güncelleştirdiği, özünde yerel ve kamusal hizmet karakterinin ağır bastığı ortak ihtiyaç ve beklentileri ifade etmesi gerekmekte olup, belediyeler belediye sınırları içerisindeki mahalli müşterek ihtiyaçları yasalarla sınırları belirlenmiş alanlarda özerk bir biçimde yerine getirebilmeleri gerekmektedir. Nitekim Anayasa Mahkemesinin 24.1.2007 tarihli, E.2005/95 ve K.2007/5 sayılı kararıyla; 5393 sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinin ikinci fıkrası olan "Belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapar veya yaptırır." hükmü iptal edilmiştir. Dolayısıyla, belediyelerin hangi mahalli müşterek ihtiyacın giderilmesine yönelik hizmet yürütebileceği ve bu hizmetin sınırlarının kanunla belirlenmiş olması gerekmektedir.

Her ne kadar 5393 sayılı Belediyeler Kanununun 14 üncü maddesinde, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla öğrencilere malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak belediyelerin görevleri arasında sayılmış ise de: bu destek özel okullarda okutmak şeklinde değil kırtasiye gibi ayni yardımlar şeklinde yapılabilecek desteklerdir.

Diğer taraftan; ilgili öğrencilerin özel okul harcamalarının bütçeden karşılanması, aynı zamanda …….. Belediyesi Eğitim Yardımı Yönetmeliği hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.

Söz konusu Yönetmeliğin "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde; bu Yönetmeliğin …….. Belediyesi sınırlan içerisinde ikamet eden ve yine …………Belediyesi sınırları içerisindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında eğitim veya İstanbul ilinde bulunan üniversitelerde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğretimi alan yardıma muhtaç ailelerin öğrencileri ile şehit çocuğu, yetim, öksüz, ve özürlü (engelli) öğrencileri kapsadığı, 

5 inci maddesinde; öğrencilere tahsis edilecek eğitim yardımlarının bütçe imkanları ve … İlçesi sınırları içindeki öğrenci sayısı dikkate alınarak "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu" tarafından belirleneceği ve Belediye Başkanının uygun görüşü ile kesinleşeceği,

6 ncı maddesinde; eğitim yardımı kontenjanları ve müracaat tarihlerinin, ilan, afiş. pankart, basın yayın araçları ve internet yoluyla okul, öğrenci ve ailelerine duyurulacağı,

7 inci maddesinde; her kademedeki öğrenci burslarının, ödenek imkanları doğrultusunda, "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu" tarafından belirleneceği ve Belediye Başkanının onayı ile kesinleşeceği,

9 uncu maddesinde; eğitim yardımı için müracaat eden öğrencilerden; İlköğretim ve ortaöğretim okullarında okuyan öğrenciler için; Ailesinin ………. Belediyesi sınırları içerisinde ikamet ediyor olması, ……. Belediyesi sınırları içerisinde bulunan ilköğretim veya ortaöğretim okullarında okuyor olması ve İhtiyaç sahibi olması şartlarının aranacağı,

Üniversitede okuyan öğrenciler için; öğrencinin veya ailesinin …….. Belediyesi sınırları içerisinde ikamet ediyor olması, İstanbul il sınırları içerisindeki üniversitelerde ön lisans, lisans, yüksek lisans veya doktora öğrenimi görmesi ve ihtiyaç sahibi olması şartlarının aranacağı,

11 inci maddesinde; eğitim yardımı başvurularında istenilecek belgelerin; form dilekçe, nüfus kayıt örneği, ikametgah belgesi, aile gelir beyanı ve öğrenim görülen okul ve öğretim kurumlarından alınacak öğrenim belgelerinden oluştuğu,

12 inci maddesinde; "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu" nun Belediye Başkanının olurlarıyla, bir Başkan Yardımcısının başkanlığında, birim amirlerinin arasından görevlendirilmiş toplam beş kişiden oluşacağı,

13 üncü maddesinde; "Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonu"nun görev ve yetkilerinin,

a) Eğitim yardımı müracaat şartlarını, süresini ve ödeme şeklini belirleyerek karar altına almak ve ilan etmek.

b) Eğitim Yardımı verilecek ihtiyaç sahibi öğrencilerin belirlenmesini sağlayacak "Öğrenci Bilgi Değerlendirme Formu"nu hazırlamak.

c) İlgili Makamlara sunulmak üzere, bütçe imkanları doğrultusunda asgari ve azami olmak üzere eğitim yardımından yararlandırılacak öğrenci sayılarını ve eğitim yardımı miktarlarını belirlemek.

d) Eğitim yardımı kontenjanlarını esas alarak en çok ihtiyaç sahibi öğrencilerden başlamak üzere, eğitim yardımı başvurularım bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda incelemek, eğitim yardımı alması yerinde bulunan öğrencileri belirlemek ve elverişli araçlarla duyurmak.

e) Eğitim yardımı verilmesi sisteminin gerektirdiği, birimler arası koordinasyonu sağlamak olduğu,

16 ncı maddesinde; Eğitim Yardımı almaya hak kazanan her öğrenci için bir dosya açılacağı ve eğitim yardımı numarası verileceği belirtilerek eğitim yardımının kapsamı, kontenjanı, duyuru şekli, yardım miktarı, öğrencilerden aranacak nitelikler, yardımdan yararlanmak için yapılacak başvuru şekli, istenecek belgeler. Eğitim Yardımı Değerlendirme Komisyonunun kuruluş şekli, Komisyonun görev ve yetkileri ve eğitim yardımının kayıt altına alınması kuralları ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup, bu düzenlemeler arasında özel okullarda okuyan öğrencilerin eğitim öğretim bedelinin karşılanmasına cevaz veren bir hükme yer verilmemiştir. Anılan Yönetmeliğin zikredilen hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, Yönetmelikte belirtilen eğitim yardımının Devlete ait ilköğretim ve ortaöğretim okullarında ya da üniversitelerde okuyup Yönetmelikte belirtilen diğer şartları taşıyan öğrencilere burs veya harçlık niteliğinde yapılan ödemelerle sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. 

Eğitim yardımı için konulan ödeneğin özel bir kolej için kullanılması mümkün görünmemektedir. Mevcut durumda, belirli bir okulla protokol yapılması her türlü sübjektif değerlendirmeye açık olduğu gibi kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasını teminden de uzaktır. 

Yine anılan Yönetmelikte yardımın öğrencilere ödeneceği belirtildiği halde, bahse konu ödemede sözü edilen Koleje yapılmıştır. Ayrıca Yönetmelikte öngörülen kurallara uyulmadığı için eğitim öğretim bedeli ödenen öğrencilerin hangi kriterlere göre seçildikleri de ilgili dosyalarında nesnel olarak belli değildir.

Yürütülmekte olan ………. Koleji projesi kapsamında olmak üzere, ……. Belediye ile Özel ………. Koleji arasında yapılan protokol hükümleri gereğince, desteklenen öğrencilerin özel okul harcamalarının, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun Belediyelerin “Görev, Yetki ve Sorumlulukları” nı düzenleyen 14 ve 15 inci maddelerindeki sayılmış olan belediyelerin görev ve sorumluluğu kapsamına girmediği ve aynı Kanunun 60 ıncı maddesine göre de belediyelerin görevlerini yerine getirirken yapabileceği giderleri arasında sayılmadığı halde, Belediye Bütçesinden ödenmesi sonucu ……..-TL tutarında kamu zararına neden olunduğu anlaşılmıştır.

Bu itibarla; 5.Daire tarafından 247 sayılı ilamın 35 inci maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, oyçokluğuyla,

(Üye …….’ın ……….Koleji Projesi’nin, ………… Belediyesi’nin, “Sosyal Belediyecilik” başlığı altında yer vermiş olduğu projelerden olduğunu, bu projenin arka planında yer alan temel politikanın ise, “Yoksul Aile Çocuklarının Eğitim-Öğretim Sürecinde Desteklenmesi” olduğunu, Projenin Belediye Meclisi tarafından da uygun bulunduğunu ve yeterli-gerekli ödeneğin sağlandığını, söz konusu Projenin, yoksul ailelerin yetenekli ve yaratıcı çocuklarının tespit edilerek ve okul öncesinden başlayarak, “birebir danışman öğretmen destekli, grup içerisinde uygulamalı; öğrencinin yetenek ve yaratıcılığını çıkartmaya ve bu yanları geliştirmeye yönelik; gözlem ve deneye dayalı, geleceğin bilim insanlarını yaratma hedefli yabancı dil ağırlıklı” bir eğitim projesi olduğunu, bu Projenin aynı zamanda Anayasanın “sosyal devlet” ilkesinin de tabi bir gereği olarak benimsendiğini,

Geleceğin bilim insanlarını yetiştirme hedefli olan söz konusu projenin, ülke açısından stratejik bir öneme haiz olduğu gibi, ………… sosyolojik yapısından kaynaklanan ve özellikle ilköğretim alanında ortaya çıkan eşitsizliğin yoksul ailelerin yetenekli çocukları lehine giderilmesine yönelik bir hizmet amacıyla geliştirildiği gerekçesiyle tazmin hükmünün kaldırılması gerektiği yönündeki, ayrışık görüşlerine karşı)