Yerel Basının Güçlenmesinde
Kamu İhale Kanunun Önemi
Türkiye’de Basın hareketlenmesi 1 Kasım 1831 yılında yayımlanmaya başlayan ilk Türkçe gazete Takvim-i Vakayı gazetesi olmuştur.
Yerel basın yayınlandığı bölgede, vatandaşların sorunlarını çözmelerine yardımcı olmak, vatandaşlar arasında ilişkilerin gelişimine katkıda bulunmak, yerel veya bölgesel düzeyde kamuoyunun oluşmasına katkıda bulunmak, yerel yöneticileri büyük ölçüde denetleyerek olumlu ve olumsuz eleştiriyle kamu görevi yapmaktadır.
Diğer bir tanımlamayla; Yerel basın il, ilçe ve beldelerde günlük, haftalık veya daha uzun aralıkla çıkan, yayınlandığı bölgede bölgenin haberlerini veren, kendi yöresinin sorunlarını ön planda tutan, yöresel gelişmeyi amaçlayan, yöresel sorunları ön planda tutan basın faaliyetidir.
Toplum yaşamımızda yerel gazeteler önemli görevler üstlenir. Yayınlandıkları il, ilçe ve belde insanlarıyla iç içedir. Kentin bütün sorunlarıyla ilgilidir. Çoğu düğün haberini çoğu ölüm haberini, Şehrimizde hizmete giren yeni dükkanları ve hizmet yeri haberlerini hep yerel basından haberdar oluyoruz.
Yerel Gazete Sayısı
Türkiye’nin gelişimiyle birlikte il ve ilçe merkezlerinde 821 günlük gazete yayımlanmaktadır. 821 gazete 122 ilçede yayımlanmaktadır. Günlük 821 gazetenin 521 adedini günlük yerel gazeteler oluşturmaktadır.
İllere Göre Yerel Gazete
Günlük gazetelerin illere göre dağılımında İstanbul 43, Muğla 36, Antalya 26, Afyon 22, Balıkesir 22, Mersin 20, Isparta 17, Kayseri 17, Manisa 13, Samsun 12, Kocaeli 11, Ankara 11, Denizli 11, Uşak 4’tür.
Yerel Gazetelerin yaşabilmesi için en önemli unsurlardan bir tanesi resmi ilan alabilmesidir. Resmi İlan alabilmek için yerel gazetenin 6 sayfa olması, günlük gazete çıkmayan yerlerde 3 ay, günlük gazete çıkan yerlerde ise 18 ay yayımlanması gerekiyor.
Kamu İhale Kanunda İlan
Kamu İhale Kanunun İhale İlan süreleri ve kuralları ön ilan başlıklı 13. maddenin b bendinde;
“b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;
1) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar Türk Lirasına (yetmişbin yetmişaltı Türk Lirasına) kadar olan mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar Türk Lirasına (yüzkırkbin yüzelliyedi Türk Lirasına) kadar olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde,
2) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar (yetmişbin yetmişaltı Türk Lirası)* ile altmışmilyar Türk Lirası (yüzkırkbin yüzelliyedi Türk Lirası)* arasında olan mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar (yüzkırkbin yüzelliyedi Türk Lirası)* ile beşyüzmilyar Türk Lirası (birmilyon yüzaltmışsekizbin yedi Türk Lirası)* arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,
3) Yaklaşık maliyeti altmışmilyar Türk Lirasının (yüzkırkbin yüzelliyedi Türk Lirasının) üzerinde ve eşik değerin altında olan mal veya hizmet alımları ile beşyüzmilyar Türk Lirasının (birmilyon yüzaltmışsekizbin yedi Türk Lirasının) üzerinde ve eşik değerin altında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,
En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.
Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce (b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet mektubu gönderilmesi zorunludur.
İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi yedi gün kısaltılabilir. İlan ile ihale ve ön yeterlik dokümanına Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden doğrudan erişimin temin edilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi ile belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihalelerde ön yeterliği belirlenen adaylara yapılacak kırk günlük davet süresi beş gün kısaltılabilir.
İdareler, yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler için Kamu İhale Bülteninde ön ilan yapabilirler. Uluslararası ilan yapılan haller dahil ön ilan yapılması halinde kırk günlük ilan ve davet süresi yirmidört güne kadar indirilebilir.
Ön ilanda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:
a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası ile elektronik posta adresi.
b) İhalenin adı, niteliği, türü ile mal ve hizmet alımlarında kalemler ve tahmini miktarlar, yapım işlerinde ise işin yapılacağı yer, yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktarı veya kapsamı.
c) Çerçeve anlaşma yapılıp yapılmayacağı.
d) İhalenin yapılacağı yer.
e) İhale ilanının yılın hangi çeyreğinde yayımlanacağı.
Ön ilan yapılan hallerde, dördüncü fıkrada belirtilen süre indiriminden faydalanılabilmesi için ihale ilanının ön ilan tarihinden itibaren en az kırk gün sonra yayımlanması gerekir. Ön ilan yapılmış olması idareye ihale yapma yükümlülüğü getirmez.
Ön ilan yapılan hallerde ihalenin açık ihale veya belli istekliler arasında ihale usullerinden biriyle gerçekleştirilmesi zorunludur.
Ön ilanlar Kamu İhale Bülteninde ücretsiz yayımlanır.
İlân edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıca Basın İlân Kurumu aracılığıyla Türkiye çapında dağıtımı olan gazetelerin birinde ilân edileceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.
İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.
İdareler, yukarıda belirtilen zorunlu ilânların dışında işin önem ve özelliğine göre ihaleleri, uluslararası ilân veya yurt içinde çıkan başka gazeteler veya yayın araçları, bilgi işlem ağı veya elektronik haberleşme (internet) yolu ile de ayrıca ilân edebilir. Ancak, uluslararası ilân yapılması halinde yukarıda belirtilen asgarî ilân sürelerine oniki gün eklenir.”
Kamu İhale Tebliği’nin “İlanlara ilişkin hususlar” başlıklı 13’üncü maddesinde;
“13.1.1.1. 4734 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine göre ilan edilecek ihaleler için ihale ile işin yapılacağı yerin farklı olduğu durumlarda, ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan iki farklı gazetede birer defa olmak üzere toplam iki defa ilan yapılması yeterlidir. İhale ile işin yapılacağı yerin aynı olduğu durumlarda ise farklı gazetelerde olmak üzere toplam iki defa ilan yapılması yeterli olacaktır. Ayrıca işin yapılacağı yerin birden fazla olduğu durumlarda, işin yapılacağı her yerde ilan yapılma zorunluluğu bulunmayıp, işin ağırlıklı olarak yapılacağı bir yerde ilan yapılması yeterli olacaktır.
13.1.1.2. İhale veya işin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. İhale ve işin yapılacağı yerin aynı olduğu durumlara ilişkin olarak söz konusu yerde tek bir gazete çıkması halinde ise ikinci gazetede ilan yapılması yerine, ihale, aynı süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile duyurulacak ve bu işlemler bir tutanakla belgelendirilecektir.
13.1.1.3. İşin veya ihalenin yapılacağı yer belirlenirken, büyükşehirlerde büyükşehir belediye sınırları, diğer yerlerde belediye sınırları, işin veya ihalenin yapılacağı yerin belediye sınırları dışında olduğu durumlarda ise mülki sınırlar dikkate alınarak ilan yapılacaktır. Belediye sınırları dışında kalan yerler için yapılacak ilanlar, mülki sınırlar dikkate alınarak bağlı olunan ilçe veya il merkezinde yapılır.
13.1.1.4. İhalenin ve işin yapılacağı yerde yapılacak ilanlar Basın İlan Kurumu aracılığıyla belirlenen gazetelerde yapılacaktır. Bu bağlamda, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan ihalelere ilişkin ilanların yayımlanmasında idarelerce; ilgisine göre, ihale veya işin yapılacağı yerin bulunduğu belediye sınırları içinde, Basın İlan Kurumunun güncel listesinde ismi belirtilen gazete bulunup bulunmadığının araştırılması, bu nitelikte birden fazla gazete var ise, ilanın Basın İlan Kurumu Şubesi veya Valilik aracılığıyla, bu makamlarca 195 sayılı Kanun hükümleri esas alınmak suretiyle belirlenecek gazetede yayımlatılması, ihalenin veya işin yapılacağı yerin bulunduğu belediye sınırları içinde bu nitelikte sadece bir gazete bulunması halinde, ilanın yine Basın İlan Kurumu Şubesi veya Valilik aracılığıyla söz konusu gazetede yayımlatılması, bu nitelikte gazete bulunmaması halinde ise, ilanın, ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılması gerekmektedir.” düzenlenmesi yapılmıştır.
Kanunun 13’üncü maddesinin b bendinin 1 nolu alt bendinde düzenlenen ilanlar mahalli gazete ya da mahalli gazete çıkmayan yerlerde idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılan yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılan ilanlara ilave olarak aynı zamanda kurumun web sayfasındaki Kamu Satın almak platformunda Kamu İhale bülteninde ayrı olarak yayımlanacaktır.
İdareler mahalli gazetede yayımlanan ilanlar ile mahalli gazete çıkmayan yerlerde idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılan yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılan ilanları, söz konusu yerlerle aynı zamanda yayımlanması için bir günü kamu ihale kumunca yapılacak işlemler ve 7-8 gün önce Kamu İhale Kurumuna web sayfası üzerinden gönderilecektir.
Kamu İhale İlanları
Kamu ihale kanunu aracılığıyla ülkemiz GMHY’nın %10 kullanılmaktadır. 2009 yılında 163.907 ihale yapılmıştır. Aynı yılda da 66.2 milyar TL Kamu Alımı ve yatırım yapılmıştır.
2009 yılında yapılan ihalelerden 130.407 ilan yayınlandı, İlan edilen ihalelerin %38’i (49.644) sadece yerel gazetelerde yayımlandı.
İlanların %31.6’sı (41.171) hem kamu ihale bülteninde hem de yerel gazetede yayımlandı.
Kamu İhale Kanununa göre, sadece yerel gazetede yayımlanan ihale ilanlarını en az iki gazetede yayınlandığı(49.644 x 2 = 99.288)
Kamu İhale bülteni ile yerel gazetelerde de ilan edilen ihale ilanları eklendiğinde ( 49.644 x 2 + 41.171) = 140.459 ilan sayısına ulaşılmıştır.
İlanların %6’sı (7.843) adedi Kamu ihale bülteninde, ilanların %9.7’si Resmi Gazete, Ulusal Basın, İnternet Sitesi gibi araçlar ile yayımlandı.
|
|
İhalelerin |
||
|
% |
Sayı |
Tutar |
|
|
Sadece Yerel Gazete |
38 |
49.644 x 2 =99288 |
94.323.600 |
|
Kamu İhale Bülteni Yerel Gazete |
34.6 |
41.171 |
39.112.450 |
|
İlan Tahtası ve Belediye Yayın Araçlar |
14.6 |
19.098 |
- |
|
Kamu İhale Bülten |
6 |
7.843 |
7.450.580 |
|
Resmi Gazete Ulusal Basın İnternet |
9.7 |
12.651 |
12.018.450 |
|
Toplam |
152.905.060 |
||
Bir ilan bedelinin yaklaşık 950 TL olduğu düşünülürse 99.288 + 41.171 x 950 = 133.436.050 TL
2009 yılında Mahalli Gazeteler yayınlandığı ihale ilanlarıyla elde ettikleri gelir 133.436.050 TL olmuştur.
Kamu İhale Kanunun 5. Maddesinde Temel İlkeler de Kanun Amacı, rekabeti, saydamlığı, eşit muameleyi amaçlamaktadır.
4734 sayılı Kanunun 26. Maddesinde Kanunun 23-24-25 maddelerine uygun olmayan ilanlarla ihalenin yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu sebeple Mahalli gazeteler yayınlandığı ilanları hatasız yayınlamakla ihalelerin sağlıklı sonuçlanmalarına da etkileri bulunmaktadır.
S. Bahadır KADRON