Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve Binalar Hesabı için Amortisman Ayrılmaması
Kurumun 2015 yılına ilişkin mali işlemlerinin incelenmesi neticesinde 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve 252- Binalar Hesabı için amortisman ayrılmadığı görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı başlıklı 166’ncı maddesinde:
“Bu hesap, herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş kuruma ait her türlü yol, köprü, baraj, tünel, bölme, sarnıç, iskele, hark ve benzeri yapıların izlenmesi için kullanılır.”
Hesabın işleyişi başlıklı 167’ncı maddesinde:
“Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
a) Borç
4 - Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan değer artışları bu hesaba borç, amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522- Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.
b) Alacak
4 - Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir... ”
denilmektedir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 252-Binalar Hesabı başlıklı 168’incı maddesinde:
“Bu hesap, her türlü binalar ile bunların ayrılmaz parçalarının izlenmesi için kullanılır.”
Hesabın işleyişi başlıklı 169’uncu maddesinde:
“Binalar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir. a) Borç
5 - Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ortaya çıkan değer artışları bu hesaba borç, amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, deger artışları farkı ise 522 Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.
b) Alacak
4 - Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir... ”
denilmektedir.
Aynı yönetmeliğin 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) başlıklı 178’inci ve 179’ucu maddesinde ise:
“Bu hesap, maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.
Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Alacak
- Maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarları yıl sonunda bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.
- Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ortaya çıkan değerleme artışı ilgili maddi duran varlık hesabına borç; amortisman tutarlarındaki artış bu hesaba, maddi duran varlık değer artışı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.
Borç
- Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan maddi duran varlık tutarlarının ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.
- Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ortaya çıkan değerleme azalışı ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; amortisman tutarlarındaki azalış bu hesaba, maddi duran varlık değer azalışı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.”
denilmektedir.
Kurum muhasebe işlemlerinin incelenmesi neticesinde 2015 yılında sadece “253- Tesis, Makine Ve Cihazlar Hesabı”, “254- Taşıtlar Hesabı” ve “255- Demirbaşlar Hesabı”na ilişkin amortisman gideri yapıldığı, “251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı” ve “252- Binalar Hesabı” için amortisman ayrılmadığı görülmüştür. Yapılan bu hata “251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı”, “252- Binalar Hesabı” ve “257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı” kalemlerini olumsuz etkilemektedir.
Kamu idaresi cevabında; "Sayıştay raporu sonucu tespit edilen 251- Yer altı ve Yer üstü Düzenleri hesabı ve 252- Binalar Hesabı için Amortisman ayırma işlemleri Sayıştay raporu doğrultusunda düzeltilmiştir." denilmektedir.
Sonuç olarak Kurum 251 -Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı'nda 4.343.798,81 TL, 252 - Binalar Hesabında ise 367.973,44 TL tutarında düzeltme kaydı yapmıştır. Söz konusu hesaplara ilişkin kayıtlar müteakip denetimlerde izlenecektir.