2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 64’üncü maddesi hükmüne göre; kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin, on yıldan çok olamayacağı, turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesinin mümkün olduğu, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önce den Maliye Bakanlığı’ndan izin alınmasının şart olduğu, belediyeler için kendi özel kanunlarının uygulanacağı, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bede linin her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edileceği hususlarına uyulmalıdır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinin l’inci fıkrasının (e) bendine göre; taşınmaz malların üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmi beş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisine karar verme yetkisi belediye meclisine ait olduğundan üç yıldan fazla süreli taşınmaz mal kiraya verme ihalesi yapılmadan önce belediye meclis kararı alınmalıdır.

Yargıtay 4’üncü Hukuk Dairesi’nin 26.9.1969 tarih ve E: 6647, K: 7945 sayılı kararına göre; kanuni süreleri aşan sözleşme akdedilemez, eğer akdedilirse sözleşmenin kanuni süreyi (10 yılı) aşan kısmının geçersiz sayılır.

Sayıştay Genel Kurulu’nun 21.03.1993 tarih ve 4761/1 sayılı Kararı’na göre; Genel ve Katına Bütçeli İdareler, Özel İdare ve Belediyeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar tarafından, 2886 sayılı Kanuna göre kiraya verilen gayrimenkullere ait kira sözleşmelerinin yenilenmesi, uzatılması veya sona erdirilmesi, kira tespiti konularında 2886 sayılı kanun hükümlerinin uygulanması gerektiğinden buna uyulup uyulmadığı, sözleşme bitiminde yeni kira bedeli tespit edilerek sözleşmelerinin uzatılamayacağı hususuna dikkat edilmelidir.

Danıştay 10’uncu Dairesi’nin 19.12.1991 tarihli Esas No.1989/2736, Karar No.1991/3850 sayılı kararına göre; kira süresi dolan 2886 sayılı Kanun kapsamındaki taşınmaz malların yeniden ihale yapılmak suretiyle kiraya verilebilir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin 6’ncı fıkrasına göre; Belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağından ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi hükümlerinin, bele diye taşınmazları hakkında da uygulanması gerekmektedir.

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 15.11.2005 tarih ve 11753-82652 (2005/119) sayılı Genelgesinde;

“Belediyenin sahip olduğu yetki ve imtiyazlar 13.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bu hükme göre, belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı SUÇ işlemiş sayılır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’nci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır.

Bilindiği gibi, 08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun kap samında genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bulunmaktadır. 2886 sayılı Kanunun 75’nci maddesi ise; “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9’uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, 13’ üncü maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.

Ecrimisil fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmez ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir, Aksi halde ecrimisil alınır.

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir”. Hükmünü taşımaktadır.

Görüldüğü gibi, 5393 sayılı Belediye Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra belediyelerin sahip olduğu taşınmazların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil istenmesi, fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmeyen ecrimisil için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil yoluna gidilmesi ve işgal edilen belediye taşınmazının beledi yenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, belediyeye teslim edilmesi gerekmektedir.

Ancak, Belediyelerin sahip olduğu taşınmazların 2886 Kanun kapsamında ihaleyle kiraya verilmiş olması, bu kiralama sözleşmesinin bir özel hukuk akdi niteliğini ortadan kaldırmamaktadır. Ayrıca iş hanı, konut, otel, dükkan gibi damlı/müsakkaf yapılar bakımından 18.05.1955 tarih ve 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun ve Borçlar Kanunu hükümlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Bu nedenle, yukarıdaki hükümler dahilinde belediyelerin sahip olduğu taşınmazlar bakımından 2886 sayılı Kanunun 75’inci maddesinin uygulanmasında aşağıdaki usul ve esaslara uyulması uygulamada doğan hukuki sorunların önlenmesi bakımından büyük önem arz etmektedir.

1)28 86 sayılı Kanun dahilinde ihale edilen taşınmazlar bakımından arsa ve arazi dahil, öncelikle kira sözleşmesi hükümlerine göre hareket edilecektir. Ayrıca, kira süresi dolmadan ve tahliye isteğine ilişkin hukuki şartlar oluşturulmadan mülki idare amirinden tahliye talebinde bulunulmayacaktır.

2)6570 sayılı Kanun kapsamında bulunan taşınmazlar için, tahliye şartlarının yasal olarak doğmuş olması ve bunun belediye tarafından belgelendirilmesi halinde tahliye talebinde bulunulabilecektir. Mahkemelerde tahliye davasına konu edilmiş bir taşınmazın tahliyesi için 2886 sayılı Kanunun 75’inci maddesine göre tahliye talebinde bulunulmayacaktır.

3)Belediye taşınmazının, belediyenin rızası hilafına veya bilgisi dışında işgali söz konusu ise, bunun belgelendirilmesi yoluyla mülki makamdan tahliye talebinde bulunulacaktır.

Belediye taşınmazlarının fuzuli işgali durumunda tahliye sağlanana kadar, 2886 Kanunda düzenlenen esaslar dahilinde ecrimisil tahsili de zorunlu bulunmak tadır” denildiğinden, uygulamada genelgede belirtilen bu hususlara dikkat edilmelidir.
Sözleşmenin devri nasıl yapılır?

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 66.maddesine göre; sözleşmenin, ita amirinin yazılı izni ile başkasına devredilebileceği, ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların aranır, izinsiz devir yapılması halinde, sözleşme bozulur ve müteahhit veya müşteri hakkında 62. madde hükümleri uygulanır.

Devir sözleşmelerinin, Borçlar Kanunu’nun 11 ‘inci maddesinin 2’nci bendi ve 12’nci maddesi uyarınca ilk sözleşmesinin tabi olduğu şekilde yapılması, sözleş menin noterden onaylatılması, devir sözleşmelerine Borçlar Kanunu’nun 173- 181’ inci maddelerinde düzenlenen ‘borcun nakli’ hükümlerinin uygulanması gerektiği bilinmelidir.

Sayıştay 7’nci Dairesi’nin, 23.12.1969 tarih ve 97/3488 sayılı kararına göre; (2490 sayılı Kanun ‘un 58’inci maddesinde yer alan benzer hükme dayanılarak verilmiştir.) ita amirinin muvafakati ile dahi, sözleşmeye bağlanmamış taahhüt devredilemez.