sosyal tesisin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunun 51’inci maddesinin (g) bendi kapsamında25 yıllığına kiraya verilmesi hakkında   

Beyoğlu Belediyesi tarafından işletme hakkı 29 yıllığına kiralanan (Maliye Hazînesi adına) Orman Genel Müdürlüğü mülkiyetindeki Kefken A Tipi Mesire Yeri’nde mevcut 270 m2 alanlı sosyal tesisin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunun 51’inci maddesinin (g) bendi kapsamında mevzuata aykırı olarak pazarlık usulü ile 25 yıllığına Kültür Kenti Vakfı’na kiraya verildiği görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 2’nci maddesinde; “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır”; 36’ncı maddesinde ise; “Bu Kanunun 1’inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.” denilmektedir.

Yukarıdaki Kanun hükümlerine göre; ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının, Kanun'un temel ilke ve prensiplerinden olduğu ve bu ilke ve prensibin gereği olarak, Kanun'un 36’ncı maddesi hükmünde yer alan Kapalı Teklif Usulünün “Esas” usul, diğer usullerin ise belirli şartlar dâhilinde uygulanacak istisnai usuller mahiyetinde olduğu anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan; mezkur Kanun’un istisnai yöntem olarak düzenlediği “Pazarlık usulü ile yapılacak işler” başlıklı 51’nci maddesinin (g) bendinde ise; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,..” denilmek suretiyle pazarlık usulüne hangi istisnai koşullarda başvurulabileceği belirlenmiştir.

Bu çerçevede, mezkûr Kanun’un diğer maddelerinde, hatta aynı maddenin diğer bentlerinde Kanun’a tabi kurumlar için “idare” kavramı kullanılırken, (g) bendinde “idarelerin özel mülkiyetinde” kavramı yerine “Devletin özel mülkiyetinde (...)” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan (...)” kavramlarının kullanılmış olması, kanun koyucu açısından “devlet” kavramının “idare” kavramından başka bir mana ve içeriği ifade ettiğini açıkça göstermektedir. Dolayısıyla, pazarlık usulü ancak devletin özel mülkiyetinde ve hüküm ve tasarrufunda olan taşınır ve taşınmaz mallar için uygulanabilecektir.

Yukarıdaki düzenleme kapsamında Belediyelerin konumu ise 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirlenmiştir. İlgili Kanun hükümlerine göre, belediye; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip olan ve “Devlet” tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliğini ifade etmektedir.

Diğer taraftan, 2886 sayılı Kanun'un 74’üncü maddesi gereğince, Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerin satışı, kiraya verilmesi, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi esasları Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelik ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

Bu doğrultuda, söz konusu madde kapsamında yayımlanmış olan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik'in “Amaç” başlıklı 1’nci maddesinde; Yönetmelik'in amacının, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı kurulması, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, ön izin ve kullanma izni verilmesi ile ecrimisil ve tahliye işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu ifade edilmiştir.

Aynı Yönetmelik'in 4’ncü maddesinde ise;

“f) Hazine: Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin

adını,

g) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz: Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazları,

ğ) Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri” ifade etmektedir.

Ayrıca, 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında KHK’nın 13’ncü maddesi ile Milli Emlak Genel Müdürlüğünün;

“a) Hazînenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz malların yönetimine ilişkin hizmetleri, gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği yaparak yürütmek,

b) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiralanması, trampası ve üzerinde sınırlı aynî hak tesisi, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve bu yerler için gerekli görülen hallerde kullanma izni verilmesi işlemlerini yapmak” görevleri arasında sayılmak suretiyle düzenleme yapılmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiralanması, trampası ve üzerinde sınırlı aynî hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve kullanma izni verilmesi işlemlerini yapma yetkisi münhasıran Devlet tüzel kişiliğine verilmiştir ve söz konusu yetki, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü eliyle kullanılabilecektir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre ise, belediyeler Devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olduğundan, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazları ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerin kiralanması ve kullanım izni verilmesinde belediyelerin herhangi bir yetkisinin bulunmadığı görülmektedir.

Her ne kadar, Kefken A Tipi Mesire Yeri İşletme Hakkının Kiraya Verilmesi İşi'ne ait İhale Şartnamesi’nin 39.12.2 no’lu maddesinde “Pazarlık usulü ile ihale edilen mesire yerlerinde yer alan yapı ve tesislerin tamamının işletmeciliği üçüncü kişi veya kuruluşlara kiraya verebileceği gibi, yapı ve tesislerden gelir getirici özelliği olanlar birden fazla kişi veya kuruluşlara da kiraya verilebilecektir.” denilmekte ise de yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri gereği Devlet tüzel kişiliği haricindeki kurumlar tarafından pazarlık usulünün kullanılması mümkün olmadığından, ilgili şartname hükmünün geçerliliği bulunmamaktadır. Belediye, ancak 2886 sayılı Kanun’da esas usul olarak belirtilen Kapalı Teklif Usulü ile söz konusu sosyal tesisin işletme hakkını kiralayabilecektir.

Konu, Kültür Kenti Vakfı açısından incelendiğinde ise; Mütevelli Heyeti ve Yönetim Kurulu’nda kimi Belediye Meclis Üyeleri, Başkan Yardımcıları ve belediye çalışanlarının görev yaptığı tespit edildiğinden, Vakfın Belediye ile organik bağının bulunduğu değerlendirilmekte olup, bu kapsamda ilgili sosyal tesisin işletme hakkının vakfa tahsis edilebilmesi amacıyla mevzuata aykırı olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci

maddesinin (g) bendi kapsamında pazarlık yönteminin kullanıldığı düşünülmektedir.

Sonuç olarak; her ne kadar ilgili mesire yerinin işletme hakkı 29 yıllığına Belediye tarafından kiralanmış olsa da, söz konusu yerin Hazine taşınmazı statüsü devam ettiği ve bu statüdeki yerlerin kiralanması veya kullanma izni verilmesi yetkisi münhasıran Hazineye ait olduğundan, Belediye’nin ilgili sosyal tesisin işletme hakkını Kültür Kenti Vakfı’na 25 yıllığına 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre pazarlık usulü ile kiralamasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.