Hizmet Alımı Suretiyle Yapılan Personel Çalıştırılması ve Araç Kiralama İhalelerinde Kiralanan Araçlar İçin Reel Piyasa Fiyatlarının Çok Üstünde Bedellerle Araç Kiralamalarının Gerçekleştirilmesi

Yunusemre Belediyesi sınırları içinde yer alan 89 mahalle ve 5 pazar yerinin temizlenmesine ilişkin birim fiyat usulüyle gerçekleştirilen “Temizlik, Süpürme, Çöp Toplama ve Nakli Hizmet Alımı” ihalelerine ait ihale işlem dosyaları üzerinde yapılan incelemede; Yaklaşık maliyetin belirlenmesinde, teklif bileşeni olarak hesaplamaya esas alınan araçların kira bedellerinin piyasa fiyatlarına göre çok yüksek belirlendiği tespit edilmiştir.

22.01.2002 tarih ve 24648 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 9’uncu maddesinde yaklaşık maliyetin hazırlanması ile ilgili olarak;

“Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” denilmektedir.

04.03.2009 tarih ve Mükerrer 27159 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8’inci maddesinde;

İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar, esas alınır.

İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re ’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine rağmen idarenin yaklaşık maliyeti, sadece piyasada faaliyet gösteren firmalardan KDV hariç fiyat teklifi alıp, alınan teklif fiyatlarının aritmetik ortalamasını esas almak suretiyle tespit ettiği anlaşılmaktadır. Ancak anılan şekilde hesaplanan bir yaklaşık maliyetin, ihale konusu işte gerçek maliyetlere karine teşkil edebilecek ve diğer teklifler ile üzerinde kıyaslama yapılabilecek bileşenleri içeren nitelikte bir yaklaşık maliyet olmadığı, ihale konusu işin özelliği gereği bileşenler üzerinden bir hesaplama yapılarak yaklaşık maliyetin oluşturulması gerektiği ve ihale konusu işin gerektirdiği şekilde ve gerekli bileşenleri içermeden hesaplanan yaklaşık maliyet sebebi ile bir aşırı düşük teklif tespiti yapılamayacağı gibi, ihaleye sunulan tekliflerin de sağlıklı şekilde değerlendirilmesi mümkün olamayacaktır.

Kaldı ki; 17.03.2006 tarih ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde Değişiklik Yapılması Hakkında Karar dikkate alındığı takdirde Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği sorgulama sayfasında bu ihale (01.05.2015-30.04.2016 dönemi) kapsamında kiralanan 16+1 kişilik servis aracı (2014 model Renault Master) için ödenmesi gereken aylık kira bedeli toplamı KDV hariç 1.610,00 TL çıkarken, bu araçtan 2 adet kiralanmış olup, toplamda aylık KDV hariç 17.032,80 TL kira ödendiği görülmüştür. Toplamda yalnızca bu iki araç için yıllık KDV hariç 207.800,00 TL ödeneceği tespit edilmiştir.