Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetveli”ni Oluşturan Gelir Kalemlerinden Bazılarının Tahakkuk Tahsilat Oranının Düşük Kalması

5393 sayılı Belediye Kanununun “Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin (f) bendinde Belediye başkanı belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmekle görevli ve yetkili kılınmıştır.

Amme alacaklarına ilişkin olarak amme borçlusuna bir “ihbarname” düzenlenmeli ve tebliğ edildikten sonra 1 ay içinde ödeme yapılması istenmelidir. Buna rağmen ödeme yapılmazsa borçluya, 7 gün içinde borçlarını ödemesi veya mal bildiriminde bulunması için bir "ödeme emri" düzenlenerek tebliğ edilmelidir. Düzenlenen ödeme emrinde kişiye, borcunu zamanında ödemez veya mal bildiriminde bulunmazsa borcunun cebren tahsil edileceği ve mal bildiriminde bulununcaya kadar üç ayı geçmemek üzere hapis ile cezalandırılacağı, mal bildirimini gerçeğe aykırı surette yaptığı takdirde ise 3 aydan 1 yıla kadar hapis ile cezalandırılacağı bildirilmelidir. Ödeme emri üzerine hala ödeme yapılmamış ise “Haciz Varakası” düzenlenmeli ve haciz işlemlerine başlanmalıdır. Bununla birlikte istenen bilgileri zamanında vermeyenler için hem adli para cezası hem de hapis cezası öngörülmüş, bu suçların takibi için ise idarenin o mahaldeki en büyük memuruna Cumhuriyet Savcılığına ihbar yükümlülüğü getirilmiştir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca, Amme Alacakları dışında kalan ve Borçlar Kanununa göre tahsil edilmesi gereken Belediye alacakları için yukarıda bahsi geçen kanuni süreçlerin yerine getirilmesi için Mali Hizmetler Müdürlüğünün borcunu ödemeyen kişiler hakkında borcun ödenmesi ve yasal işlemlerin başlatılabilmesi için “Ödeme Emirlerini” zamanında düzenleyip daha sonra bu borçluları Hukuk İşleri Müdürlüğüne havale etmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemeler sonucunda, Ataşehir Belediyesi tarafından yukarıda belirtilen hususlara uyulmadığı görülmüştür. Şöyle ki; İdare tarafından zamanında tahakkuk ettirilmiş ancak tahsil edilememiş olan İdare alacakları için, Kamu Hesapları Bilgi Sisteminde (KBS) "Ödeme Emri" düzenlenip gönderilmiş olarak gözükmesine rağmen, fiiliyatta kişiye tebliğ edilmediği tespit edilmiştir. Ayrıca, ödeme emri düzenlenmesine rağmen tebliğ işlemleri kanunda öngörülen sürelere aykırı bir şekilde gecikmeli olarak yapılmaktadır. Örneğin 2007 yılında tahakkuk etmiş ancak tahsil edilmeden sonraki yıllara aktarılmış çevre temizlik vergisi, 1’inci derecede usulsüzlük cezası, arsa vergisi, bina vergisi, damga pul ücreti, ilan vergisi, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı payı, vergi ziyaı cezası ve yol katılım ücreti gibi gelirlerin ödeme emirlerinin çok uzun bir süre sonra, 2014 ve 2015 Yıllarında çekildiği, çoğu kısmı için ise hiç çekilmediği görülmüştür. Bu nedenle gelirlerin takibi ve tahsilinde aksaklıklar meydana gelmektedir.

Ataşehir Belediyesine ait 2015 Yılı Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetvelinde önemli olarak görülen, ancak tahakkuk tahsilat oranı düşük kalarak gelecek yıla devreden bazı gelir kalemleri aşağıda gösterilmektedir:

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere tahakkuk tahsilat oranı bazı gelir kalemlerinde oldukça düşük kalmıştır. Bütçe Kesin Hesabında tahsil edilemeyen ve gelecek yıla devreden toplam gelir tahakkuku tutarı bu kalemler için 110.819.423,67 TL’dir. Tahsilat oranlarının düşük seviyede gerçekleşmemesi için tahsil ve takip hususunda yukarıda mezkur mevzuat hükümleri mucibince hareket edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Özetle; Belediye Başkanlığının 2009 yılında kurulduğu, Kadıköy, Ümraniye, Sancaktepe ve Üsküdar İlçe Belediyelerinden Personel, Taşınmaz ve Borç/Alacak ilişkisi ile 5747 sayılı kanunu ile protokol kapsamında devir sonucu faaliyete başlandığı, devir edilen Mükellefler adına kayıtlı Takipli Alacaklar gerçekte alacak varmış gibi Belediye Başkanlığına devir edildiği, sorunlu ve takipsiz tahakkukların her yıl otomatik olarak Tahakkuk ettirildiği, deneyimli memur ve kadrosuzluk nedeniyle bu konuda köklü bir çalışma yapılmasına fırsat bulunamadığı ifade edilmiştir.

2014 yılı Temmuz ayından itibaren Takipli alacaklar üzerinde sondaj usulü ile yapılan tetkik sonucu; Kayıtların gerçeği yansıtmadığı, Tahakkukların büyük bir kısmının 2009 yılından bile çok öncesinden zaman aşımına uğramasına rağmen her yılın başında tüm belediyelerde olduğu gibi vergiler otomatik olarak tahakkuk ettirildiği, Takipli Alacaklar hesabında bulunan mükellefler adına Sistemde Ödeme Emri Belgesi Seri, Sıra no.su verilerek oluşturulmuş olmasına rağmen, dosyalar incelendiğinde tanzim edilen Ödeme Emri Belgelerinin borçlu mükelleflere tebliğ edilmemiş olduğu belirtilmiştir.

Geçmişi olan Üsküdar, Kadıköy, Ümraniye ve Sancaktepe Belediyelerinin hatalı ve sorunlu tahakkuklarını gerçekte alacak varmış gibi yeni kurulan Belediyemize Tahakkuk programına doğrudan aktardığını teyit eden tespitler örnekli olarak açıklanmıştır.

Kuruluş yılı olan 2009 yılından itibaren oluşturulmuş mükellef kayıtlarının tek tek incelenerek kayıtların doğruluğunun sağlanması için çalışma ekibinin kurulduğu, bugün itibariyle toplam 125800 sicil kaydının incelendiği, aktif sicilin 7582 olduğu belirtilmiştir.

Aktif sicil dışında kalanların bir kısmının mükerrer, bir kısmının boş, bir kısmının pasif sicil olduğu, tespit çalışmaları sonuçlandığında diğer belediyelerden aktarılan ve örnekleri bulunan hatalı ve yersiz kayıtların temizlenmesi sonucu tahakkuk kayıtlarının doğruluğunun sağlanmış olacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında ifade edildiği üzere, bulguda belirtilen husularla ilgili geniş bir çalışma başlatılmış olup, konunun müteakip yılı denetimlerinde takip edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.