Belediyenin “Borç Stok Tutarı” nın Üzerinde Borcunun Bulunması

Yapılan incelemede Belediye'nin borç stok tutarının yaklaşık 1,5 katı üzerinde borç yükü altında olduğu ve borçlarını ödeyemediği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68 inci maddesinin birinci fıkrası (d) bendinde; Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarının, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı, bu miktarın Büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanacağı düzenlenmiştir.

Belediyenin 2015 yılı sonu bütçe geliri 321.704.416,26 TL, %5,58 lik yeniden değerleme uygulandığında bu tutar 339.655.522,69 TL olup Büyükşehir için Kanunun öngördüğü 1,5 kat uygulanınca Sakarya Büyükşehir Belediyesi için borç stok tutarı 509.493,284,03 TL olmaktadır.

Sakarya Büyükşehir Belediyesinin 2015 yılı sonu itibariyle bilançosuna göre 627.866.174,08 TL borcu bulunmaktadır. Mali Hizmetler Daire Başkanlığı tarafından verilen tabloya göre ise 717.682.709,69 TL ile 30.250.985,72 Euro borcu vardır. Belediye SSK primlerini, üçüncü kişilerden vergi sorumlusu olarak kestiği damga vergisi de dahil olmak üzere tüm vergilerini ödeyememekte, İller Bankası ve Hazineye olan borçları Merkezi Bütçeden gelen paylardan kesinti suretiyle tahsil edilmektedir. Ödeyemediği borçlara her geçen zaman faiz ve gecikme zamları ilave edilmektedir. Belediye’nin iki adet hazine garantili dış kaynak kredisi mevcuttur. 2005 yılında uzlaşma kapsamında 78.000.000 TL kredi faizlerinden indirim yapılmış, ancak yaşanan mali sıkıntılar nedeniyle taksitler ödenememiştir. 31.07.2105 tarihli Belediye Meclis Kararı ile 50.000.000 TL kredi kullanma yetkisi alınmış, Kanunda belirtilen borçlanma limiti aşıldığından İçişleri Bakanlığı’ndan izin talep eden yazı 13.08.2015 tarihinde gönderilmiş, 2015 yılı sonu itibariyle Bakanlıktan olumlu ya da olumsuz herhangi bir karar çıkmamıştır. Belediye 2015 yılı içerisinde ise İller Bankası kanalıyla 6.458.278,43 TL’lik kredi kullanmıştır.

Cari giderlerin ödenememesi, vergi gelirlerinden alınan payların düşüklüğü, proje yapım maliyetinin yüksekliği ve il genelinde yapılan tahsilatın düşüklüğü gibi nedenlerle borçlar zamanında ödenememekte, ödenme imkânı bulunmamaktadır. Belediye’nin 2015 yılında gerçekleşen net tahsilatı ise 321.704.416,26 TL’dir. Belediye’nin bilançosunda yer alan net değer hesabı eksi bakiyeli olup -363.459.144,26 TL’dir.

Sakarya İli birinci derece deprem kuşağında yer almakta olup ortalama 20 yılda büyük depremler ile karşılaşmaktadır. Nitekim hazine garantili dış kaynak kredisinin birisi 26.250.000 Euroluk Marmara Depremi Acil Yeniden Yapılandırma Projesi kapsamında kullanılan kredi iken diğeri ise 1997 yılında alınan 223.807.009 Alman Marklık Atıksu Arıtma Tesisleri Ana Kollketör ve Çark Suyu Rehabilitasyon Projesinden kaynaklanmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 127 maddesine göre “Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.

Mahallî idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.”

Gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gerekse 5393 sayılı Belediye Kanunu ile belediyelere verilen görev, sorumluluk, yetki, giderlerden belediyelerin Devletin asli temel görevlerini yerinden yönetim ilkesi doğrultusunda yerine getirdikleri görülmektedir. Sakarya Büyükşehir Belediyesinin mevcut borç yükü altında bu görev, yetki ve sorumlulukları hakkıyla yerine getirmesi, borçlarını ödeyebilmesi mümkün görülmemektedir. Bu borç yükü altında Belediye’nin ileriye dönük sağlıklı, uygulanabilir ve gerçekçi mali politikalar üretmesi ve uygulaması, borç yükünü azaltma imkânı bulunmamaktadır.

Bu itibarla mevcut borçların İlin deprem kuşağında olduğu dikkate alınarak yapılandırma, hazine tarafından karşılanma ve benzeri yollar ile azaltılması gerekmekte olup bu yönde gerekli girişimlerde bulunulması icap etmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Belediyenin 2015 yılında, yol yapım ve asfaltlama çalışmalarında kullanmak amacıyla 10.000.000,00-TL’si 2015 yılında 40.000.000,00-TL’si 2016 yılında kullanılmak üzere toplamda 50.000.000,00-TL İller Bankası kanalıyla borçlanma yapmak için Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinden 31/07/2015 tarih ve 8/366-367-368 sayılı karar ile borçlanma yetkisi alındığı, borçlanma limitinin aşılması nedeni ile borçlanma izninin alınması amacıyla İç İşleri Bakanlığına 13.11.2015 tarih ve 11705 sayılı yazı ile yazı yazıldığı, İçişleri Bakanlığınca gönderilen belgelerin eksik bulunduğu, eksik belgelerin tamamlanması için Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından 08.04.2016 tarih ve 110 sayılı yazı ile borçların bildirilmesi talebinde bulunulduğu cevabi yazının beklenildiği, gerekli

belgeler tamamlandıktan sonra borçlanma izni için başvuru işleminin tamamlanacağı,

Denetim bulgusunda da bahsedildiği gibi Sakarya İli birinci deprem kuşağında yer almakta olup ortalama 20 yılda bir büyük depremler ile karşılaşılmakta, nitekim hazine garantili dış kaynak kredilerin deprem nedeni ile kullanıldığı, belediyenin borç sarmalının 20 yılda bir olan depremlerin rehabilitasyonundan kaynaklandığı, bunun dışında vergi ve SGK’ya olan borçların yapılandırıldığı, her ay Maliye Bakanlığı tarafından ödenen belediye payından kesinti oranı % 12,5 olduğu dönemlerde ortalama 3.000.000 TL civarında borçlara karşılık kesinti yapıldığı,

İldeki şirketlerin vergi mükellefiyeti İstanbul, Kocaeli gibi iller olduğu için genel bütçe vergi gelirlerinden olumsuz etkilenildiği bu durumun gelirleri olumsuz yönde etkilediği,

Belirtilmiştir.

Sonuç olarak 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68 inci maddesinin birinci fıkrası (d) bendindeki borçlanma limite uyulması, limit aşıldığında borçlanma yapabilmek için İçişleri Bakanlığından iznin çıkması gerekmektedir.